Uğruna müzikler yazılan, dağlar delinen, çöller aşılan, sayfalarca kıssalar yazılan bir his: aşk. Her insanın aşk tarifi farklıdır. Kimisi aşkı, anlık bir heyecan ve tutkudan ibaret görür. Kimisi de aşksız bir hayatın susuz bir dünya üzere olduğunu savunur. Kim ne derse dersin insanın yaşama isteğini artıran ve hayata dört elle tutunmasını sağlayan bir şey aşk. Yüzyıllardır insan beynini ve davranışlarını inceleyen bilim adamları için de en kıymetli araştırma mevzularından biri olmuştur.
1. Berscheid ve Hatfield- Bu sabah 8:15 vapurunda onu gördüm karşımda, dizlerimi titretti aşık oldum galiba.
2. Zİck Rubin- Kimisi o hal giyinir, kimisi bu hal
Rubin, üç çeşit aşk olduğunu savunuyor. Birincisi, hepimizin sahip olmak istediği, hayalini kurduğu “romantik aşk”. Romantik aşk, iki tarafın da birbirini sevdiği, memnun ve huzur veren aşkı söz ediyor. İkincisi ise “sahiplenici aşk”. Bu aşk çeşidi genelde taraflardan birine ziyan veriyor. “Bir taraf daima daha çok sever” dediğimiz bağlantı çeşidi aslında. Kıskançlık krizleriyle buhranlarla dolu bir bağ biçimi. Son aşk çeşidimiz de “kullanılan aşk”. Bir tarafın çıkarları için sürdürdüğü münasebet tipi. Şöhret, para vb. çıkarlar sebebiyle bir tarafın kullanıldığı üzücü bir alaka.
3. Erich Fromm- Aşk incelik ister canım hoyrat olma.
Fromm tam bir romantik prens. Aşkın, ilgi, sevgi ve karşılıklı anlayıştan geçtiğini söylüyor. Aşk yaşamak istiyorsanız çeşitli fedakarlıklar yapmanız lazım. Aşkın yalnızca cinsellikten ibaret olmadığını söyleyen Fromm tam bir sarılıp uyuyalım erkeği. Ona nazaran aşk, bir sanat, cihanın bize bir armağanı.
4. John Alan Lee- Sen aşkı çiçek, böcek, güneş, bulut sanmışsın.
Lee, aşkı gökkuşağına benzetiyor. Aşkı o denli iki üç unsurla anlatamazsınız, aşk bin bir çeşittir diyip, aşkı bir sürü çeşitlere ayırmış. Öncelikle üç ana aşk çeşidi belirlemiş. Bunları belirlerken de gökkuşağından ilham almış. Kırmızı, tutkulu aşkı, sarı oyun üzere aşkı, mavi de arkadaşça aşkı temsil ediyor.
Tutkulu aşk malum, fizikî çekimi tabir ediyor. “Geniş omuzlu erkeklere bayılırım, off bayan dediğin balık etli olacak” formunda kurduğumuz cümleler tutkulu aşka giriyor.
Oyun üzere aşk da kimseye bağlanamayan, kanı kaynayan beşerler için var. O çiçekten bu çiçeğe konmak isteyen arılar oyun üzere aşk yaşıyor.
Arkadaşça aşk da, biz her hususta uygun anlaşıyoruz, e yakışıyoruz da, o vakit neden sevgili olmayalım ki diyen arkadaşları söz ediyor.
5. Levinger ve Snoek- Ya her şeyim ya hiçim sorma bu aşk ne biçim
Bu iki kankaya nazaran, aşkın dört tane seviyesi var.İlki, sıfır ilgi. Hiçbir ilginin olmadığı, tık yok diyebileceğimiz alaka tipi.
İkincisi, fark etme seviyesi. Yolda yürürken karşıdan gelen beşerden etkilenirseniz bu fark etme seviyesi olur.
Üçüncü seviye, yüzeysel alaka seviyesi. Bunda artık iki tarafın da birbiriyle bağlantı kurduğu bir bağ var.
Son seviyemiz de, karşılıklı alakalar. Aşkların en hoşu. Kankalara nazaran aşk, bu 4 kozmosun ortasında gidip gelebiliyor.
6. Robert Sternberg- Sana nazaran aşk laftan ibaret. Bana nazaran hayatın manası
Sternberg de aşkı derinlemesine inceleyenlerden. Ona nazaran aşk, köşeleri “yakınlık, tutku ve bağlılık” olan bir üçgenden ibaret. Bu üçgenin köşeleri kimi vakit tek başına, kimi vakit ikili kümeler halinde birleşiyor. Bazen de hepsinin bir ortada olduğu durumu yaşıyoruz, yani, eksiksiz aşk.
Sternberg üçgene nazaran mümkün aşkları 8 kümeye ayırmış.
Son seçenek hepimizin hayali.
7. Theodor Reik- Biz bir elmanın iki yarısıyız.
Reik beyefendi biraz homofobik. Aşkın sadece zıt cinsler ortasında olabileceğini savunuyor. Ona nazaran kendimizde gördüğümüz eksiklikleri tamamlamak yahut şad olmadığımız özellikleri kapatmak için karşı cinsten birine aşık oluruz ve o kişi de bu eksiklikleri kapatır.
8. Alfred Adler- Çok şükür bin şükür seni bana verene
Adler’e nazaran, her manada birbirimize uygun olduğumuzu düşündüğümüz bir insan bulduğumuz an tüm ilgimizi ona yöneltmemiz ve öbür insanları gözümüzün görmemesi durumu aşkın ta kendisi.
9. Sigmund Freud- İsmine da derler seks
Çalkantılı bir aşk hayatına sahip olan Freud, aşkı bizim gördüğümüz yerden görmüyor. Biz biliyoruz lakin ne mecnun aşklar yaşadığını Freud efendi kimi kandırıyorsun!
Freud’a nazaran aşk sandığımız şey aslında yalnızca libido. Duyduğumuz tüm sevgiler de gücünü cinsellikten alıyor ona nazaran.
Herkesin birinci aşkının annesi/babası olduğunu savunuyor ve sonra aşk sandığımız her şeyin altında aslında birinci aşklarımıza olan hasretimiz yatıyor.
10. Helen Fisher- Sevdik sevdalandık. Kördüğümle bağlandık.
Fisher’a nazaran, aşkın üç kademesi var. Birincisi bize “senden çocuğum olsun istiyorum” dedirtecek insanı bulmak için bizi harekete geçiren seks dürtüsü. İkinci basamak, “birisi beni çimdiklesin, galiba hayal görüyorum” dediğimiz çok memnunluk dolu cicim ayları. Üçüncü basamak ise, alakanın artık rayına girdiği ve size huzur verdiği, bağlanma etabı.
11. Karl Menninger- İstersen yak, savur, dağıt, beni yarala
Menninger biraz fazla fedakar, hatta saplantılı bir adam. Ona nazaran aşk, kendinden daha çok karşı tarafın isteklerini düşünmek, onu asla kırmamak ve her şeyi onun uygunluğu için yapmaktır.
Aşkın ne olduğu, nasıl gerçekleştiği, ne kadar sürdüğü varoluşumuzdan beri akılları kurcalıyor. Benim aşk tarifim bu müzik. Pekala sizin aşk tarifiniz ne?