Merve YİĞİTCAN
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu nun BDDK 24 Haziran Cuma akşamı açıkladığı TL Escort Çankaya kredi kullanımında döviz varlığı şartı aranmasına ait karar piyasanın ana gündemi oldu Denetimli döviz piyasasına geçiş olarak isimlendirilen karar ile kredi kullanımının kısıtlanacak olması bilhassa yatırım planlayan ihracatçılar tarafından tasayla Çankaya Escort karşılandı Piyasadaki liralaşma adımlarının en çarpıcısı olarak tanım edilen kararın işletme sermayesi muhtaçlığını artırması ve yatırımları sekteye uğratması beklenirken ihracatta düşüş ile fiyatlarda üst taraflı baskı oluşturması kararın beklenen sonuçları Çankaya Escort Bayan ortasında sıralanıyor
Piyasadaki dolarizasyonu engellemek ismine atılan adımların en yenisi olan karara nazaran şirketler TL kredi kullanmak istiyorlarsa BDDK nın getirdiği hudut kadar döviz varlığı olmak zorunda Hudut ise şirketlerin döviz varlıklarının 15 milyon TL yi aşmaması Şayet 15 milyon TL yi aşıyor yahut şirketin cirosu ile faal büyüklüğünün yüzde 10 undan fazla dövizi varsa bu şirketler TL kredi kullanamayacak 15 milyon TL yi aşmayan şirketler ise hududu aşmama kelamı vererek TL kredi kullanabilecek
Prof Aslanoğlu Liralaşmada değerli adım
Peki kredilerde frene basan BDDK nın bu kararı ne manaya geliyor Mevzuyla ilgili DÜNYA ya değerlendirmelerde bulunan Prof Dr Erhan Aslanoğlu BDDK nın aldığı kararı TCMB nin liralaşma stratejisini desteklemeye yönelik kıymetli adımlardan birisi olarak okunabileceğini söyledi Liralaşma çerçevesinde atılan bu adımlar hür döviz piyasasından gitgide denetimli bir döviz piyasasına geçişi de getiriyor diyen Aslanoğlu temmuz ayından itibaren şirketlerin KKM dönüşünün döviz talebi yaratma riski bulunduğunu bu adımın da muhtemel bir talebi kesmeye hatta daha fazlasını şirketleri belirlenen kriterlere nazaran döviz satmaya iterek döviz arzını arttırmaya yönelik bir efor olarak görülebileceğini lisana getirdi
Firmaları kapasite artışından uzaklaştırabilir
Kur Muhafazalı Mevduat ın KKM dolaylı yoldan dolarizasyonu arttıran bir sonuç getirdiğine işaret eden Aslanoğlu şöyle devam etti Ekonomik üniteler maliyet ve fiyat hesaplamasını gitgide daha fazla döviz cinsinden yapıp TL olarak kısa vadeli duyurmaya başladılar Şirketlerin döviz talebi somut bir gerçeklikten kaynaklanıyor İthal girdi bağımlılığı çok yüksek Kur riskinden korunmak için döviz tutma eğilimleri yüksek oluyor İhracatçının dövizlerini gitgide daha fazla Merkez Bankası na satma zaruriliği gerisinden o dövizi almasına yol açıyor ve talep yaratıyordu Artık de firmalar gerektikçe kendi dövizini kullanmak yerine döviz talebi yaratmak zorunda kalacaklar Kur riski algısını ve oynaklığı mümkün arttıracaktır Yüksek enfl asyon ortamında firmaların işletme sermayesi muhtaçlığının gitgide arttığını vurgulayan Aslanoğlu dış talebi karşılamak için birtakım bölümlerde kapasite artırımına yönelik yatırım gereksinimi olduğunu kredi kullanmanın ağırlaşmasının firmaları kapasite artışından uzaklaştırabileceğine dikkat çekti Aslanoğlu Arz yetersizliği ve işletme sermayesi gereksinimi fiyatlara daha da üst taraflı baskı getirebilir ihtarında bulundu
Eroğlu Açıklık getirilmezse piyasa kitlenir
Kararın muhatabı olan iş dünyasında ise tasa kelam konusu Bilhassa BDDK kararının tam olarak hangi kredileri kapsadığı konusunda bir netlik olmaması piyasa aktörlerinin başını karıştırmış durumda Uygulamanın bu haliyle çok muğlak olduğu eleştirisini yapan TOBB Plastik Kauçuk ve Kompozit Sanayii Meclis Lideri Yavuz Eroğlu Özellikle iki hususta açıklık kural Birincisi bu uygulama yeni kredi limit müracaatlarını mı etkileyecek yoksa firmanın daha evvel başvurup edindiği limitin kullandırımı için mi geçerli Bunun netleştirilmesi lazım Firmanın aşikâr limiti olduğu halde bu krediyi kullandırmıyorum denirse çok daha büyük tesirleri olacak İkincisi muğlak taraf ise bu hangi kredileri etkileyecek Yalnızca ticari krediler mi yoksa yatırım kredileri de kapsama giriyor mu Siz yatırım yapıyorsunuz teşvik evrakı aldınız makine siparişi verdiniz ön ödemelerini yaptınız Lakin yatırımın devamıyla ilgili hesabınızda döviz varsa kredi vermiyoruz mu denecek Öte yandan yatırım kredileri de kendi içinde ayrılıyor Bankaların kullandırdığı krediler ile devlet takviyeli yatırım kredileri var Lakin neyi kapsadığı muhakkak değil Bilhassa bu iki noktada açıklık kazandırılması gerekiyor Şayet pazartesi günü Bugün buna açıklık getirilmezse piyasa kitlenir diye konuştu
Mevzuatın daima değişmesi istikrarı bozuyor
Karar özünde kredi uygulamasında sert fren manasına geldiğine işaret eden Eroğlu şöyle devam etti Bu tıp uygulamalar ticari hayatın olağan akışı içinde çok kolay adapte olunabilecek mevzular değil İnanılmaz zahmetler doğuruyor Türkiye nin mevcut konjonktürde karşı karşıya kaldığı zahmetler var bunu görüyoruz anlıyoruz Tahlil üretebilmek için önlemler alınıyor Fakat daha kolay tahliller tercih edilebilir Türkiye nin endüstrisi katma kıymetli üretimi için istikrara muhtaçlık var Oyun alanı olan mevzuatın daima değişmesi istikrarı bozuyor Tam yatırım yapacaksınız yeni bir karala planlar baştan aşağı değişiyor
İŞ DÜNYASI KARARI NASIL YORUMLADI
FİRMALAR TASAYLA İZLİYOR
Adnan Dalgakıran Türkiye Makine Federasyonu MAKFED Başkanı
Sanayini çarkları kredilerle dönüyor Şirketlerin kredi gereksinimleri önemli boyutta arttı Burada bankalar TL limit veriyorlar Hem döviz arttı hem enfl asyon var hem de şirketlerin bilhassa ihracatta büyümesi var Münasebetiyle şirketlerin 2 yıl öncesine nazaran 3 kat daha fazla limite gereksinimleri var Haliyle burada firmalar süreci kaygıyla izliyorlar Ümit ediyoruz ki kredi musluklarında hiçbir eza olmaz Yatırım ve ticari kredilerinin etkilenmeyeceğini umut ediyoruz
GEÇİCİ OLACAĞINI DÜŞÜNMEK ZORUNDAYIZ
Veysel Yayan TOBB Demir ve Demir Dışı Metaller Sanayi Meclis Başkanı
Kademeli bir biçimde devletin dövize geçme eğilimlerini sonlandırma çalışmaları var Bir yandan da KKM ve GES üzere cazip alternatifl er sunma uğraşı var Bunun içinde yaşadığımız kaidelerle ilgili bir durum olduğunu ve kalıcı olmadığını düşünüyorum Piyasalarda yapay bir gelişme yaşandı ve dövizde durum almak daha avantajlı göründü Düşük faizli kredilerin dövize yatırılmasını engelleyecek bir durum olduğunu düşünmek lazım Kaideler makul düzeye gediğinde kaldırılacağını düşünüyorum Elbette sınırlamayı kimse istemez Bunun süreksiz olacağını düşünmek zorundayız
OYUN ALANIMIZ DARALIYOR
Yalçın Ertan Ege Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği Başkanı
Oyunun kurallarının bu kadar sık değiştirilmesi insanlara özellikle ihracatçılara büyük zorluklar teşkil ediyor Bu ihtiyacı BDDK hissetti ki yaptı fakat son 4 aydır çok sık kurallar değişiyor Beşerler ihracat mı yapacak bu kurallara mı adapte olmaya çalışacak Bu iş dünyasının ihracata konsantre olmasını engelliyor Biz bölüm olarak yüzde 70 75 dövize gereksinim duyan sektörleriz Her dalın kendine has gereksinimleri var Özgür ticaretin vidalarını sıktıkça diğer yerlerden gıcırtı sesleri çoğalmaya başladı Bunlar oyun alanımızı daraltıyor Artık biz bu uygulamaların olumsuz yansımalarını ihracat sayılarında görebiliriz
BU ATILIM SIKILAŞTIRMANIN BAŞKA YOLU
Adil Pelister İstanbul Kimyevi Unsurlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği İKMİB Başkanı
Karar bilhassa döviz konumu olan şirketlerin TL kullanmasını engelliyor Alıştığımız hür piyasa şartlarına nazaran farklı bir uygulama fakat burada bir sıkılaştırma uygulaması kelam konusu Merkez Bankası nın da bir likidite muhtaçlığı var Her hafta neredeyse 100 milyon dolar kredi sağlıyor piyasaya Münasebetiyle bu atak sıkılaştırmanın öteki yolu Kapsama giren Şirketler döviz varlığını harcayarak muhtaçlıklarını karşılayacak Kullandığı krediyle döviz alanlar vardı Bunu engellemek istiyorlar Dövize talebi azaltmaya çalışıyorlar Bu istikametiyle destekliyorum
PALYATİF ÖNLEM OLARAK GÖRÜNÜYOR
Şeref Fayat TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Dal Meclisi Başkanı
Herkes keyifsiz Zira hiçbir şirket dövizi dövizden para kazanmak için tutmuyor orta uzun vadede döviz yükümlülüklerini gerçekleştirebilmek için tutuyor Yatırıma büyümeye gereksinimi olan ve TL kredileri yatırımları için kullanacak şirketlerin bir yandan dolar yatırımlarını bozacak olması keyifl i değil Şirketler ihtiyacı olan dövizi bilançolarda tutmak zorundalar Bu nedenle karar hiç olumlu görünmüyor Bu ülkemizde en uygun giden ihracatı da ezaya sokabilir Yaşayarak göreceğiz Şu an Türkiye nin olmazsa olmaz döviz kazandıracağı kısım ihracatken bu önlemler palyatif önlem olarak görünüyor
ALINAN KARAR FİRMALARA DÖVİZ ALIMINI YASAKLAR NİTELİKTE
Nilüfer Çevikel TÜGİAD Genel Başkanı
15 milyon TL üzerinde döviz varlığı olan şirketler kredi kullanamayacak 15 milyonun altında olanlar ise bu oranı aşmama kelamı verecek Birçok etkenlerden dolayı esasen ıstırapta olan ihracatçı firmalar bu karardan olumsuz etkilenecekler Zira ihracat yapabilmek için aramalı kullanan firmalar mecburen döviz bulundurmak zorunda Günümüzde işletme sermayesi kullanan ya da ihracat için TL kredi kullanmadan iş yapan şirket sayısı çok az Alınan bu karar ise firmalara neredeyse döviz alımını yasaklar nitelikte Bugün ortalama bir daire fiyatının 2 3 milyon TL olduğu ortamda 15 milyon TL sınırlama getirilmesi ise başka bir bahis Türkiye nin birçok vilayetindeki üyelerimiz ile konuşuyoruz problemlerimiz tıpkı Ülkemizin üretime istihdama ihracata muhtaçlığı var Bizler de bunu sağlamak için var gücümüzle çalışıyoruz Lakin alınan bu kararın ve getirilen kısıtlamaların akabinde şirketlere alternatif tahlil arayışına girebilirler Hatta yatırımlarını yurt dışına taşımak isteyenler olabilir Büyümek için yurtdışında yeni yatırım yapmak olumlu bir gelişme lakin problemlere tahlil bulmak için yatırımını yurt dışına taşımak hepimiz için zahmet yaratacağı üzere üretmekten diğer bir seçeneği bulunmayan Türkiye’nin ekonomik performansını olumsuz tesirler