Maruf BUZCUGİL Hüseyin GÖKÇE
Tacikistan Ankara Büyükelçisi Ashrafj on Gulov Tacikistan ın bağımsızlığını ilan ettiği Escort Bayan 1991 de tanıyan birinci ülkenin Türkiye olduğunu belirterek iki ülke ortasındaki alakaların 30 uncu yılında üst düzeye ulaştığına dikkat çekti Gulov Türkiye ile birlikte ortak altın pamuk sürece ve sanayi Bayan escort üretimi yapmak istediklerini bildirdi Gulov DÜNYA’nın meselelerini yanıtladı
İki ülke ortasındaki bağlantıların 30 uncu yılında siyasi ilgilerin geldiği nokta hakkında neler söyleyebilirsiniz
Türkiye Cumhuriyeti 16 Aralık 1991’de Tacikistan Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını escort tanıyan birinci ülkelerden biri olmuş ve 29 Ocak 1992’de Tacikistan ile diplomatik ilgiler kurmuştur
Tacikistan ve Türkiye milletlerarası ve bölgesel siyasetin birçok kıymetli sorununda ortak bir pozisyona sahiptir Memleketler arası eskort arenada birbirlerinin teşebbüslerini ve yapan tavırlarını desteklerler
Bu yıl Tacikistan ile Türkiye ortasında diplomatik bağlantıların kuruluşunun 30 yıl dönümüdür Bu yıllar içinde iki ülke ortasındaki diplomatik ilgiler sayesinde çeşitli alanların eskort bayan gelişmesiyle olumlu sonuçlar elde edilmiştir İktisat ticaret yatırım siyaset ve güvenlik alanlarında işbirliği değerli önceliklerden biridir
Bugüne kadar iki ülke bağlar ve işbirliği için uygun bir yasal çerçeve oluşturdu Bu müddet zarfında iki ülke ortasında 70’in üzerinde mutabakat mutabakat zaptı ve öbür işbirliği dokümanları imzalandı Bu dokümanlar temelinde siyasi ekonomik ticaret ve yatırım eğitim kültür ve öteki toplumsal ve insani alanlarda işbirliği için elverişli fırsatlar bulunmaktadır Şu anda başka ikili evrakların yaklaşık 30 taslağı kıymetlendirme basamağındadır
Ekonomik bağlantıların seyrine yönelik bir kıymetlendirme yapar mısınız
İki ülke ortasındaki ekonomik işbirliğinde Tacikistan Türkiye Hükümetlerarası Ekonomik İşbirliği Kurulu değerli bir rol oynamaktadır ve bugüne kadar Komitenin Duşanbe ve Ankara’da on bir toplantısı yapılmıştır
Özellikle Ekim 2021’de Duşanbe’de Tacikistan Türkiye Hükümetlerarası Kurulun bir toplantısı yapıldı bu sırada Tacik Türk Sanayi ve Ekonomik Forumu ve 150’den fazla Tacik Türk özel bölümünün iştirakiyle teşebbüsçüler ve yatırımcıların B2B görüşmeler yapıldı Bu toplantı çerçevesinde yaklaşık 75 0 milyon USD işbirliği muahedeler imzalandı
11 Kurul sonucunda her iki tarafa da yol gösterici olacak 117 unsurluk bir işbirliği protokolü imzalandı
Koronavirüs enfeksiyonunun COVID 19 yayılmasının tesiriyle 2020’de iki ülke ortasındaki ticaret 2019’a kıyasla azaldı fakat 2021’de Tacikistan ile Türkiye ortasındaki ekonomik işbirliği düzeyi olumlu bir eğilim gösterdi
Tacik istatistik bilgilerine nazaran 2021 yılında Tacikistan Cumhuriyeti’nin Türkiye Cumhuriyeti ile dış ticaret cirosu 390 5 milyon USD ülkenin ticaret cirosunun 6 5’i ve 2020 yılının birebir devrinde 292 3 milyon USD veya ülkenin ticaret cirosunun 7 2’si olduğunu gösteriyor
2021 yılında Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılan mal ihracatı 232 2 milyon ABD ve ithalat 158 3 milyon Amerikan doları olmuştur Ayrıyeten 2020 yılında ihracat 201 7 milyon USD ve ithalat 119 9 milyon dolara ulaştı
İki ülke ortasında diplomatik alakaların kurulmasının akabinde ikili ticaret cirosu 1999’da 1 milyon ABD dolardan 2021’de 657 4 milyon Dolara yükselerek ticari işbirliğinin istikrarlı gelişme eğiliminin bir teyidi oldu Böylelikle 1999 2021 yılları ortasında Tacikistan ile Türkiye ortasındaki ticaret cirosu 7 83 milyar ABD doları olmuştur Bu Tacikistan’ın dış ticaret cirosunun yüzde 10’u ve bundan 5 95 milyar ABD doları veya 76’sı Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılan mal ve eserlerin ihracatıdır Tıpkı vakitte bu devirde Tacikistan Cumhuriyeti’nin ihracat yapısında 25 ve ithalat yapısında 5 ile Türkiye Cumhuriyeti ticaretin ana ticaret ortaklarından biri olarak kabul edilmekte bu sıralamada birinci ve dördüncü sırada yer almaktadır
Tacikistan ve Türkiye son yıllarda başka karşılıklı çıkar hususlarının yanı sıra ticaret ve iktisat yatırım bankacılık tarım güç sanayi inşaat ve mimarlık ulaştırma sivil havacılık bağlantı turizm etraf muhafaza sıhhat eğitim ve bilim kültür çalışma ve toplumsal muhafaza spor ve gençlik siyaseti alanlarında işbirliğini güçlendirme konusunda geniş ara kat etmiştir
İki ülke ortasındaki tercihli ticaret yapma mümkünlüğünü pahalandırmak Duşanbe’de Fuar Merkezi inşası karşılıklı yatırım fonu kurulması ihracat kredilerinin tahsisi ortak ticari bankaların ve Türk bankalarının temsilciliğinin kurulması ile ticaret altyapısının geliştirilmesi mevzular ele alındı Ayrıyeten Tacik ve Türk özel projelerini teşvik etmek gayesiyle Tacikistan Cumhuriyeti topraklarındaki öncelikli yatırımlar karşılıklı faydaya dayalıdır
Ortak yatırımlar konusunda bir çalışmanız var mı
Günümüzde Tacikistan topraklarında yaklaşık 90 müşterek yahut yalnızca Türk sermayeli şirketleri farklı kesimlerde faaliyet göstermektedir Bu işbirliğinin büyük örneği Coca Cola İçecek A Ş AKIA ve diğer şirketler olup birebir vakitte öbür şirketler ile ortak fabrikalar kurmak hedefiyle görüşmeler devam etmektedir Buna ilaveten Tacikistan kardeş ülke Türkiye ile müşterek fabrikalar tesis ederek altın mineraller pamuk sürece alüminyum ve öbür alanlarda üretim yapmayı hedeflemiş durumdadır
Tacikistan Cumhuriyeti’nin bağımsızlığı sırasında Türk şirketleri ülkede 500 milyon dolarlık çeşitli projelerin ihalelerinde katılmışlardır Öbür taraftan iki ülke ortasında ekonomik toplumsal ve kültürel bağların güçlendirilmesi emeliyle TİKA Duşanbe Koordinatörlüğü çalışmalarını muvaffakiyetle yürütmektedir TİKA aracılığıyla Tacikistan da onlarca proje yaklaşık 50 milyon Dolar dayanakla hayata geçirilmiştir
Mevlana nın doğum günü Tacikistan da her yıl kutlanıyor
Ortak kültürel pahaları göz önünde bulundurarak bu alanda yapılan çalışmalar hakkında bilgi verebilir misiniz
İki ülke ortasında kültürel eğitim sıhhat turizm ve öteki alanlarda işbirliğinin daha da gelişmesini destekliyoruz Bugüne kadar kültür eğitim ve turizm alanlarında kapsamlı işbirliğinin gelişmesini teşvik edecek uygun yasal çerçeve hazırlanmıştır
Ortak tarihi ve kültürel kıymetler halklarımız ve ülkelerimiz ortasındaki işbirliğinin daha da geliştirilmesi için elverişli bir tarihî temele sahiptir Başta Mevlana Celaliddin Hazretleri olmak üzere büyük düşünürlerden ve pahalı şahsiyetlerden güç alan bir kültürel mirası paylaştığımız Türkiye ile özel bir yakınlığımız ve ortak kıymetlerimiz var İki ülke halkları ortasındaki tarihi kültürel ve samimi hisler münasebetlerimizin temelini oluşturmaktadır Tacikistan’da Mevlana’nın doğum günü 30 Eylül’de çeşitli etkinliklerle kutlanıyor Bu temelde her iki ülkenin de dayanağıyla 2018 yılında Tacikistan’da Mevlana halkları ve medeniyetleri birbirine bağlar ismi altında milletlerarası bir konferans düzenlendi Mevlana hazretleri buyuruyor ki Hemdili az hamzabani behtar ast Yani Gönül birliği lisan birliğinden üstündür
Bildiğimiz kadarıyla Türkiye de çok sayıda Tacik öğrenci var
Tacik öğrencilerimizi çeşitli meslekler için yetiştirilmesinde Türkiye Cumhuriyeti üniversitelerinin katkısı değerlidir Tacik öğrencilerin birçok Türkiye Cumhuriyeti ile ortak kültürü paylaştığımız için yüksek öğretimlerine Türkiye üniversitelerinde devam etmek istiyorlar
Resmi istatistiklere nazaran şu anda yaklaşık 650 Tacik öğrencimiz Türkiye üniversitelerinde iktisat milletlerarası bağlantılar sayısal bilimler dilbilim ve mühendislik alanlarda eğitim görüyor
Tacikistan ın turizm potansiyeli konusunda neler söyleyebilirsiniz
Tacikistan Cumhuriyeti Hükümeti’nin Açık kapı siyaseti sayesinde 1 Ocak 2022’den itibaren Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına yönelik vizesiz bir rejim uygulamaya konulmuş olup bu durum kuşkusuz ülkenin turistik cazibesini artırmada faal rol oynayacaktır
Tacikistan dünyanın dört bir yanından turist çekebilecek eşsiz bir turizm potansiyeline sahiptir Bunlar ortasında gökyüzü üzere yüksek tepeler dört mevsimi bir ortada görebileceğiniz dağlık görünümler ekolojik turizm gastronomi ve tarım turizmi şifalı ve berrak sular sanatoryumlar ve tatil köyleri yalnızca Orta Asya bölgesinde bulunan tarihi ve kültürel yerler Tacikistan da bulunmaktadır