Ekonomist Ali Ağaoğlu ve gazeteci Hakan Güldağ, bu hafta Talih Sohbetleri’nde Fed sonrası fiyatlamaları ve beklentileri konuştu. Ağaoğlu, ABD ekonomisindeki sakinlik senaryosu için ‘gözüne far tutulmuş tavşan’ benzetmesi yaparken, Güldağ piyasalardaki ‘ayı formasyonu’ tartışmalarına 1978-82 periyodunu hatırlatarak vurgu yaptı.
İkili, emtia fiyatlarındaki düşüşlere farklı bir parantez açarken, Ağaoğlu majör bir düzeltme yorumu için erken olduğunu söyledi. Borsa İstanbul’da aşağı istikametli potansiyeli zayıf gören Ağaoğlu, enflasyonun şirket gelirlerine yansıyacağını kaydederek, Nasdaq’ın hareketine de dikkat çekti.
Güldağ: Merkez Bankası cephesinde bir değişiklik yok, faiz yüzde 14’te sabit kaldı. Bu orta bilhassa emtia fiyatlarında sert hareketler görüyoruz.
Ağaoğlu: Baş aktörü Fed…
Güldağ: Her fırsatta Fed’e yüklenmeyi ihmal etmiyorsun. Dünya Bankası da bu yıl için dünya iktisadı yüzde 2.1 büyüyecek diyor. Gelecek yıl ise beklentisi yüzde 1.5.
Ağaoğlu: Baş aktör Fed dememin sebebi, uzun süren ücretsiz para devri ve getirdiği sorunlar. Rastgele bir teminat fonlama maliyeti görece olarak neredeyse bedavaydı. Artık iş değişti. Üstelik çok süratli değişti. Tedarik zincirlerindeki soruna, Rusya -Ukrayna savaşı ile güç ambargoları da eklendi. Bunlar fiyatlardaki dengesizliklerinin altına oldukça odun attı. Doğal bu süreçte iğneyi kendine batırmayan Fed, faiz artırmaya başladı. Avrupa Merkez Bankası bile artık eksi faizden sıfıra, hatta müspete geçmeye çalışıyor. Paranın maliyeti artıyor. Teminatları fonlama işi maliyetli hale geldi. Bu maliyet nedeniyle düşen fiyatlar ek teminat muhtaçlığını ortaya çıkardı. Onun da değeri üstüne bindi ve birbirini negatif olarak besleyen bir süreç hasıl oldu. Para kazandıkça teminatı azaltabiliyordun, fonlama maliyeti azaltılabiliyordu. Artık bilakis fiyatlar düştüğü için teminat artırmanız gerekiyor. O yüzden de fonlayacağınız sayı artıyor. Piyasaların geri çekilmesinde ana sebep bu.
Güldağ: Emtiada fiyatlar blok olarak aşağıya yanlışsız hareketlendi. Bu artık bir trend değişikliğidir diyebiliyor musun?
Ağaoğlu: Majör bir düzeltme demek için erken. Brent petrol 105 dolar civarına geldi. 111,65 düzeyi değerliydi. Bundan sonra kritik düzey 104-104,25 bölgesi. Şayet o düzey görülürse majör bir düzeltmeden bahsederiz. Daha evvel 95 dolar düzeyine çekilebileceğini söylemiştik. Lakin oraya kadar gitmesi için 104 doların aşağı kırılması lazım. Kırılma ihtimali de arttı.
Güldağ: Merkez ülkelerde resesyonun geleceğine herkes uygunca inandı anlaşılan. Wall Street Journal da yazdı; son 70 yılda Fed ne vakit süratli faiz artırsa kesinlikle bir resesyonla karşı karşıya kalmış Amerikan iktisadı.
Ağaoğlu: Gözüne far tutulmuş tavşan kıssası üzere. Tavşan nasıl donakalıyorsa Amerikan iktisadı de faizler yükselmeye başladığında donakalıyor, bekliyor, düzeltiyor. Işık tesirini azaltıyor ya da alışıyor gözleri tavşanın ondan sonra yürümeye başlıyor.
Güldağ: Bu devir kısmen 78 -82 periyodunu hatırlatıyor. 70’lerde süratle yükselen enflasyonun gerisinden gelen merkez bankalarının faiz artırımı o devirde de gündemdeydi. O faiz artırımları gelişmekte olan ülkelerde de borç krizlerine yol açmıştı. Borsalar da 2 yıl ayı piyasasına girmişti. Artık de bakıyoruz Nasdaq üzere borsalar yüzde 35 paha kaybetti.
Ağaoğlu: Şimdi ayı piyasası değil. Faizin düşük olması nedeniyle hak etmediği kadar yüksek bir düzeye çıkmıştı. Artık bir kısmını geri veriyor.
Güldağ: Amerikan iktisat basını “ayı piyasasına girdik” diyor.
Ağaoğlu: Enflasyon her halükarda nominal fiyatları üstte tutmaya dayanak verecek. Evet, faizler yüksek lakin enflasyon daha yüksek. Fed yıl sonu için 3-3,25 ortası bekliyor. Ancak hala ABD enflasyonu yüzde 8’in üzerinde. Yani nominal şirket karları da enflasyona bağlı olarak artacak. Yüzde 3,5’in üzerinde bir enflasyon olduğu takdirde şirket karları bundan müspet etkilenecektir. 3 ile fonluyorsunuz 5 ile satıyorsunuz diye düşünün. Bu bilançolara yansıdığında, fiyatın çok düşmesine müsaade vermeyecek halde yataya döndürebilir işi. Şu anda 30 binleri görmüş olan Nasdaq için konuşalım, 25 binlere kadar düşmesi sorun değil, orada da yataya geçer diye düşünüyorum.
Güldağ: Paritede dolar lehine olan hareket devam edecek üzere…
Ağaoğlu: 1,03-1,04 bandı kıymetli taban olmaya aday üzere görünüyor.Bir mühlet daha fazla aşağı gitmez.
Güldağ: O vakit dışıradan gelen haberler bizim için kötü değil.
Ağaoğlu: Emtia bloğundaki geri çekilme bizim için avantaj elbet. Natürel üretim maliyetimizi birebir formda ihracatta yansıtabiliyorsak. 130 dolar senaryosuna nazaran 100-105 dolar bandına geri çekilen bir petrol ehveni şer. Paritenin düşmesi bizim için biraz keyifsiz oldu.
Güldağ: Hakikat, marjları yeterlice aşağıya çekiyor. Fakat siparişler güçlü ihracat tarafında. Asıl uygun haber o. Bir de biz kendi yarattığımız problemleri, erittiğimiz rezervlerin yükünü ihracatçının sırtına yüklemeye çalışmasak. Çabucak her hafta garantimiz dediğimiz, bel bağladığımız ihracatçıyı soruna sokan, gücünü alan bir düzenlemeye gidiyoruz. Bir yanlış hesap var lakin…
Ağaoğlu: Olağan ki düzenlemeler yapılır ancak çok süratli hasebiyle da kusurlu yapıyoruz.
Güldağ: O vakit da çalışır diye düşündüğümüz sistemler çalışmıyor. Neyse bugün ihracatçılar TİM’de Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu ile bir ortaya gelecek. İnşallah problemler aklı selim biçimde ele alınır ve çözümlenir.
KKM âlâ bir seçenek, borsada üst taraflı potansiyel daha yüksek
Güldağ: Müellifimiz Serhat hareket alanı yok Gürleyen, “Fed sonrası yükseliş boğa tuzağı çıktı” diyordu. Türkiye payları için ne dersin?
Ağaoğlu: Bizim piyasamız açısından yatay düşüş ihtimali az. Rastgele bir anda baktığınızda o piyasanın aşağı taraflı hareketinin potansiyeli ile üst taraflı hareketinin potansiyeli nedir diye bakarsınız, – ki ona nazaran konum alırsınız, aşağı taraflı potansiyeli yüksekse elinizdeki malı satarsınız. Hatta tahminen açığa satarsınız. Bilakis üst taraflı potansiyeli yüksekse sarfiyat mal alırsınız yahut vadeli kontratlardan uzun durum alırsınız. Şu anda baktığımızda Türkiye’nin aşağı istikametli potansiyeli görece olarak az. Üst daha fazla.
Güldağ: Neden?
Ağaoğlu: Enflasyon cayır cayır. Şirket gelirlerine yansıyacak.
Güldağ: O vakit?
Ağaoğlu: Alışılmış bu gidip çatır çatır çabucak pay senedi alın manasında değil. Dışarıda hala kıymetli düzeltmenin içindeyiz. Biraz daha devam edecek. Nasdaq’da 25 bin biraz argümanlı bir sayı lakin S&P’de 3 bin 500 görülecektir diye düşünüyorum. Sonra bu düzeltmenin de düzeltmesi gelecektir. “Yeterince sattık. En doruğa nazaran yüzde 45 düştü” diye söylenmeye başlayacak birileri. Ayrıyeten yüksek enflasyon şirket gelirlerini artacak, o da Fed’in faiz artışını karşılar diye düşünülecek. “Bu durumda şirketler kara bile geçer” üzere bir grup telaffuzlar gelişeceği için tekrar bir toparlanma gelir.
Güldağ: Türkiye’de yatırımcının seçenekleri nedir sana nazaran?
Ağaoğlu: Şu anda elinde Türk Lirası bulunanların gidebileceği iki yerden biri gayrimenkul kıymeti borsa. Büyük olan sayılar gayrimenkule gittiler, küçük olanlar borsaya. Her iki tarafı da biraz patlattılar. Gayrimenkulün düzeltme yapması biraz vakit alıyor. Nominal fiyatlarda düşüş çok beklemem lakin gerçek de beklerim. O yüzden konutta yeni alım için bence çok uygun bir ortam yok. Kredi imkanları da daraldığı için gayrimenkul tarafının işi biraz sıkıntı. Borsa tarafında biraz daha olumluyum. Enflasyon tarafından belirleneceğini düşünüyorum. Kur Muhafazalı Mevduat güzel bir alternatif şu anda.
Altında fazla bir hareket alanı yok
Güldağ: Altın fiyatı yurt içinde yükselmeye devam ediyor…
Ağaoğlu: Altın-TL hareketi kurdaki hareketten kaynaklanıyor. Dünyada fazla bir hareket alanı yok. Üstte 1865- 1870 düzeyi ve gerisinden 1935 aşılmadan majör bir hareket beklemiyorum. Artık 1828’lerde. Aşağı riski daha fazla üzere görünüyor. Fed’in faiz artışları gelmeye devam edeceği fikriyle kolay kolay üst çıkacakmış üzere görünmüyor. Altın/TL hareketi ise büsbütün kurdaki hareketten kaynaklanıyor.