Anayasa Mahkemesi AYM Genel Şurası haklarında kararın açıklanmasının geri bırakılması HAGB kararı verilenlerin yaptıkları ferdi eryaman Escort müracaatlarda uygulamayı irdeledi
Resmi Gazete’de yer alan karara nazaran çeşitli biçimlerde açıkladıkları niyetleri yahut katıldıkları toplantı ve şov yürüyüşlerindeki aksiyonları nedeniyle 19 müracaatçı hakkında terör örgütü propagandası yapmak hakaret ve sincan Escort kanuna ters toplantı ve şov yürüyüşü düzenlemek kabahatlerinden davalar açıldı
Hapis ya da isimli para cezası alan ve haklarında HAGB kararı verilen bu bireyler 5 yıl kontrol altına alındı
HAGB etlik Escort kararlarına karşı yaptıkları itirazlardan sonuç alamayan müracaatçılar denetim altına alınmalarının tabir özgürlüğü ile toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme haklarını ihlal ettiği argümanıyla Anayasa Mahkemesine ferdî müracaatta bulundu
Yüksek Mahkeme müracaatçıların Anayasa’nın 26’ncı ve 34’üncü unsurlarında teminat altına alınan ifade özgürlüğü ile toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkı nın ihlal edildiğine karar verdi
Mahkeme ihlallerin sonuçlarının ortadan kaldırılması için karar örneklerinin yargılamayı yapan mahkemelere ve bilgi için TBMM’ye gönderilmesini kararlaştırdı
Kararın gerekçesinden
Anayasa Mahkemesinin münasebetinde ceza ölçüsü 2 yılın altında olan kabahatlerde uygulanan HAGB’nin sanığı 5 yıl kontrol altına aldığı bu müddet içinde öbür bir cürüm işlenmemesi halinde de belgenin düşmesi manasına geldiği tabir edildi
Gerekçede Anayasa Mahkemesinin daha evvel de çeşitli niyet açıklamaları nedeniyle verilen HAGB kararlarının ve hükmedilen kontrol müddetlerinin bireylerin söz yahut basın özgürlüğü ya da toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkı üzere birtakım temel hak ve özgürlüklerine müdahale ve ihlal teşkil ettiği ne karar verdiği anımsatıldı
HAGB beraate seçenek bir karar tipi değil
Beraat kararına seçenek bir karar tipi olmayan HAGB’nin unsur olarak beraat etme oranlarını etkilememesi gerektiği belirtilen münasebette istatistiklere bakıldığında HAGB kurumu yürürlüğe girdikten sonra verilen beraat oranlarında düşüş yaşandığı aktarıldı Münasebette şunlar kaydedildi
Bu çerçevede Anayasa Mahkemesi daha evvel verdiği ihlal kararlarını eldeki müracaatta incelenen HAGB evraklarındaki Anayasa’ya terslikleri AİHM içtihadını ve Yargıtayın birebir hususta verdiği çok sayıda bozma kararını birlikte değerlendirdiğinde derece mahkemelerinin HAGB kararı verilen belgelerde adil yargılanma hakkının neredeyse tüm prensiplerini sistemsel biçimde yok sayarak yordam teminatlarını istismar ettikleri kanaatine varmıştır
Kamuoyundaki farklı seslerin susturulmasına yol açar
Usul teminatlarının bu biçimde istismar edildiği yargılamalar sonucunda müracaatçılar hakkında HAGB kararı verilmesinin müracaatçıların tabir özgürlükleri ile toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakları üzerinde ağır ve tümüyle keyfi bir müdahale baskısı oluşturduğu belirtilen münasebette şu tespitler yapıldı
HAGB kurumunun bu formda uygulanması sırf daha evvel cezalandırılmış bireyleri Anayasa’nın 26 ve 34 unsurları ile korunan haklarını bir daha kullanmaktan caydırmakla kalmaz hiç kuşkusuz birebir vakitte toplumun başka mensuplarını da kanılarını serbestçe açıklamaktan ve toplantı ve şovlara katılmaktan caydırır Yöntemsiz yargılamalar sonucunda cezalandırılma kaygısının doğurduğu caydırıcı tesir toplumdaki ve kamuoyundaki farklı seslerin susturulmasına yol açar ve hiç kuşkusuz çoğulcu toplumun sürdürülebilmesine de mani olur
Tüm bu nedenlerle mevcut yasal düzenlemeler HAGB kurumunun uygulanmasından kaynaklanan ve belirtilen problemleri gidermeye yetmemekte müracaatçıların söz özgürlüğü ve toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkı üzere çeşitli temel hakları üzerinde oluşan caydırıcı etkiyi sistemsel olarak giderememektedir
HAGB kararlarına itirazlar
Mevcut sistemde itiraz mercilerinin HAGB itirazları üzerine verdikleri kararların dosya üzerinden yeknesak formda ve birden fazla kere bir cümleden ibaret münasebetlerden oluştuğu nun görüldüğü belirtilen münasebette uygulamada itiraz mercilerinin makul bir münasebetle yanıt vermeleri gerektiği aktarıldı Münasebette fakat bu mercilerin sistemsel olarak bu yükümlülüklerini yerine getirmedikleri sonucuna ulaşıldığı söz edildi
Mevcut yasal düzenlemelerin HAGB kurumunun uygulanmasından kaynaklanan sıkıntıları gidermeye yetmediği vurgulanan münasebette şöyle denildi
Nitekim görülmektedir ki ne 5271 sayılı Kanun’da HAGB kurumuna ait yapılan yasal değişiklikler ne Yargıtayın mevzuya ait içtihatları ne de birinci derece mahkemelerinin uygulamaları kararda detaylı biçimde ortaya konulan sıkıntıları ortadan kaldırmakta kâfi olmuştur Bir bütün olarak HAGB kurumunu oluşturan mevzuatın başta tabir özgürlüğü olmak üzere temel hak ve özgürlüklerin daima ihlallerine yol açan yapısal problemler ihtiva ettiği ve kelam konusu problemlerin kanun koyucunun düzenlemesi dışında bir yolla ‘söz gelimi yargı organlarınca yapılan yorumlarla’ ortadan kaldırılmasının mümkün olmadığı sonucuna ulaşılmıştır
Mevcut uygulamanın süregelen ihlalleri önlemede açıkça yetersiz kalması karşısında temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği tezlerinin öncelikle olağan yasa yolları ile tahlile kavuşturulması için itiraz yolunun aktifleştirilmesi ya da istinaf temyiz kanun yollarının açılması üzere birtakım yasal düzenlemeler yapılması ve böylece HAGB kararlarının Anayasa Mahkemesince birinci elden incelenmesi ihtimalinin önüne geçilmesi gerekmektedir